GARDEN, NAHI and ICAG, Landbouw, landschap en milieu in Nederland en Vlaanderen in heden en verleden

GARDEN op de studiedag, georganiseerd door het NAHI en het ICAG,  Landbouw, landschap en milieu in Nederland en Vlaanderen in heden en verleden., 25 oktober 2012 Universiteit Groningen.

De twee voornaamste kenniscentra voor historische agrarische geschiedenis, in de Nederlandstalige regio, het Nederlands Agronomisch Historisch Instituut (NAHI), Rijksuniversiteit Groningen en Wageningen en het Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG), KU Leuven organiseren sinds 2009 studiedagen waarbij onderzoekers reflecteren op verschillende aspecten uit heden en verleden die betrekking hebben op de relatie boer, landschap en milieu.

Het centrale thema dat behandeld werd tijdens deze studiedag, was het complexe probleem omtrent het gebruik van (stedelijk) afval als meststof in de landbouw, doorheen de tijd.

In zes bijdragen werden verschillende aspecten van deze specifieke vorm van afvalverwerking voorgesteld en bediscussieerd door de aanwezige onderzoekers uit verschillende  disciplines.

• Boer en Burger verenigd?; Een micro-perspectief op het gebruik van stedelijk afval als meststof in de vroegmoderne Vlaamse landbouw , Drs. Pieter de Graef en prof. dr. Tim Soens, Universiteit Antwerpen, dept. Geschiedenis, presenteerden een aantal onderzoekspistes en –vragen over het toenemend gebruik van stedelijk afval als meststof in een commercial survival economy, zonder commons, met relatief kleinschalige bedrijven, gekenmerkt door proto-industrie en één koopstal. Het is de bedoeling, van dit nieuwe onderzoeksproject, de betekenis en de instutionalisering van deze vorm van afvalverwerking, in al zijn facetten, landbouwtechnisch, economisch, fiscaal, economisch, politiek en sociaal-cultureel, te onderzoeken.
• Voedselbevoorr               ading, bemestingsadviezen en bodemonderzoek in België. Het Bodemkundig Station van Leuven en de Bodemkundige Dienst van de Provincie  Antwerpen (1935-1945). Dra. Hanne De Winter, ICAG KU Leuven. In dit onderzoek wordt het ontstaan en de ontwikkeling, de voortrekkersrol en het belang van een adviesorgaan inzake de perceel gebonden bemesting, geschetst. Het Bodemkundig Station was de belangrijkste actor bij de opstelling van Belgische vruchtbaarheidsnormen, op basis van gerichte bodemanalyses. De rol van een centrale overheid met een dirigistisch en protectionistisch beleid, voor de uitbouw van een gesubsidieerd bodemonderzoek, wordt onderzocht. Tevens  wordt het belang nagegaan van het economische, politieke crisisklimaat, in de jaren ’30, voor de ontwikkeling van een bodemonderzoeksbeleid. Daarbij wordt de vraag gesteld in hoeverre de naderende oorlogsdreiging, en de daarbij aansluitende politiek van zelfvoorziening in voedselbevoorrrading, een dominante factor was.
• Wens-Werkelijkheid. Geschiedenis van de biologische landbouw in Nederland. Drs. Simone van den Ham stelde een culturele benadering voorop voor dit historische onderzoek naar de veranderende mentaliteit inzake biologische landbouw in de periode 1970-2006. De rol van de voornaamste actoren, de overheid, de milieubeweging en de consumenten worden hierbij onderzocht.
• Hinder of hulpstof, vier eeuwen afvoer van stedelijk afval naar het platteland.  Dr. Henk van Zon, voormalig onderzoeker NAHI. In deze bijdrage wordt de problematiek van de omvang, de samenstelling, de aan- en afvoer, het transport en de recyclage, of dump van stedelijk afval in een rurale omgeving besproken. De opeenvolgende historische bronnen, voor de verschillende Nederlandse regio’s worden, voorgesteld. Vooral de problematiek omtrent eigendom, reglementering, en identificatie van de fiscaal en politiek-economisch en sociaal belanghebbende actoren en agenten wordt geschetst.
• “Opzienbarende boeken zijn zelden interessant”. Over de receptie van Rachel Carson’s  Silent Spring (1962) in België en Nederland. drs. Jens van de Maele, U Gent Architectuur en Stedenbouw. In deze bijdrage wordt aan de hand van Nederlandse en Vlaamse kranten en tijdschriften een beeld geschetst van de receptie van een toonaangevende ecologische publicatie, over de schadelijke gevolgen van een intensief en aanhoudend gebruik van ongediertebestrijdingsmiddelen op basis van DDT. De receptie van het boek, in de vroege jaren ’60, weerspiegelde de eigentijdse perceptie van de toenmalige publicisten inzake milieuproblematiek, milieuonderzoek en gewenst overheidsbeleid.
• De Nederlandse natuurbescherming en haar verhouding tot de boeren. Dr. Henny van der Windt, project People, Place and Planet, Rijksuniversiteit Groningen, schetst het ontstaan en ontwikkeling van de Nederlandse natuurbescherming, meebepaald de relatie tot de landbouwers.

Danielle Caluwe en Kevin Troch

Danielle Caluwe

More Posts